Auteur: Editor

Dit interview is verschenen in de Genootschap van Burgemeesters, blad 107.

Vuurwerk. Voor sommige mensen misschien nog een redelijk onschuldige bron van vermaak, een sociale activiteit: met champagne en een oliebol gezellig samen wat afsteken. Het risicomanagement bestaat uit een aansteeklont, een paar meter afstand en misschien een veiligheidsbril. Oogartsen Tjeerd de Faber en Jan Keunen pleiten voor een ‘ander stickertje’. Het afsteken van vuurwerk is volgens hen uitgemond in een gewelddadige traditie die volledig uit de hand loopt. Er ontstaat zoveel schade aan milieu, dier én mens. Zo kan het niet meer. De traditie moet toekomstbestendig worden gemaakt en burgemeesters hebben daar een rol in.

Het leed dat vuurwerk heet

De meeste mensen kopen geen vuurwerk en slechts een klein deel van de bevolking steekt het af, maar deze laatste groep mensen veroorzaakt onnodig veel leed. De samenleving wordt tijdens de jaarwisseling gegijzeld door 10% van de mensen die graag vuurwerk willen afsteken. De oogartsen geven aan dat in landelijke enquêtes zes op de tien mensen voor een landelijk vuurwerkverbod zijn1, maar vragen zich af of die andere vier dan wel goed tussen de oren hebben wat de effecten zijn van de huidige vuurwerktraditie.

Lees meer op bladzijde 68

Bron: Genootschap van Burgemeesters

Datum: 1 mei 2024

Het eerste Utrechtse burgerberaad adviseert om bij de jaarwisseling een ‘eigen verhaal’ te vertellen en een afsteekverbod in te stellen.

Wouter Boonstra

Het eerste Utrechtse burgerberaad stelt in haar adviezen aan de stad over de jaarwisseling voor om een ‘Utrechts verhaal’ bij de jaarwisseling neer te zetten. Doel is om de saamhorigheid van de traditie te behouden en vergroten. Er was ook een ruime meerderheid voor een lokaal afsteekverbod. Het burgerberaad adviseert de gemeente daarom een stap te zetten richting een vuurwerkvrije traditie.

Buurtinitiatieven ondersteunen

De Utrechtse wethouder Eva Oosters (Student & Starter) en gemeenteraadslid Linda Bode (Volt en vertegenwoordiger van de raad) namen de adviezen afgelopen zaterdag in ontvangst. Naast een eigen verhaal en een lokaal afsteekverbod voor vuurwerk adviseert het beraad ook om kleinschalige en toegankelijke initiatieven verspreid over alle buurten te ondersteunen en er budget voor vrij te maken. Hoewel het beraad beseft dat er onvoldoende capaciteit is om een lokaal afsteekverbod te handhaven, denkt het hiermee een krachtig signaal af te geven aan de stad en de landelijke politiek.

Feedback van ambtenaren

Het eerste Utrechtse burgerberaad, bestaande uit ongeveer honderd deelnemers, boog zich vijf bijeenkomsten lang de vraag hoe de jaarwisseling in Utrecht zou moeten worden gevierd en of een vuurwerkverbod daarbij hoort. Uiteindelijk leidde het beraad tot vijftien adviezen, waarover zaterdag werd gestemd. Om een advies over te nemen was een ruime meerderheid van twee derde van de deelnemers nodig. Uiteindelijk haalden acht adviezen een meerderheid. De gemeenteraad neemt de adviezen over als deze financieel, juridisch en praktisch uitvoerbaar zijn. Bij de totstandkoming en de ondersteuning van het beraad was een groep Utrechtse gemeenteambtenaren betrokken. Zij gaven tussendoor feedback over de adviezen.

“Mooi om te zien hoe we dit vrij nieuwe instrument in Utrecht hebben toegepast en hoe dit heeft geleid tot zoveel enthousiaste en gedreven deelnemers” – De Utrechtse wethouder Eva Oosters

Ontzettend trots

Er is voor de adviezen van het burgerberaad een maximaal budget van 1,3 miljoen euro beschikbaar gesteld. Niet alle adviezen kregen dus een meerderheid, zoals een groot muziekfestival tijdens de jaarwisseling en een jongerenberaad dat specifiek activiteiten zou uitwerken voor jongeren. Ook het advies om op bepaalde pleinen vuurwerk juist wel mogelijk te maken, behaalde geen meerderheid. Wethouder Oosters zegt ‘ontzettend trots’ te zijn op het werk dat door het burgerberaad is verzet en vooral op de manier waarop het burgerberaad samen tot gedragen adviezen is gekomen. ‘Mooi om te zien hoe we dit vrij nieuwe instrument in Utrecht hebben toegepast en hoe dit heeft geleid tot zoveel enthousiaste en gedreven deelnemers.’

Schone Stad

Momenteel wordt de controle gedaan op de financiële, juridische en praktische uitvoerbaarheid van de adviezen. De publicatie van de laatste controle volgt naar verwachting eind maart. Dan publiceert het college het adviesrapport van het burgerberaad en het toetsrapport. De gemeenteraad neemt in april een definitief besluit over de viering van de jaarwisseling in Utrecht vanaf 2024/2025. Overigens gaat op 4 maart in Amsterdam het burgerberaad Schone Stad van start. Van maart tot en met juli buigen150 inwoners zich in zes bijeenkomsten over de vraag hoe de stad schoner te krijgen. Deze groep is geloot uit 623 aanmelders, nadat 10.000 inwoners er in januari voor waren uitgenodigd.

Bron: Binnenlands Bestuur

Meerdere gemeenten roepen samen met het Landelijk Vuurwerkmanifest op tot een landelijk vuurwerkverbod

Zoals ieder jaar het geval is, vonden op 31 december jl. en de dagen eromheen vele ongeregeldheden plaats door het afsteken van (illegaal) vuurwerk. Dit resulteerde in letsel, schade en verdriet. Tijdens de jaarwisseling konden hulpverleners hun werk vaak niet veilig doen, kwamen twee personen om het leven en raakten meer dan 1000 mensen gewond, soms met blijvende (oog)schade tot gevolg. Ook dieren en de natuur ervaren negatieve gevolgen van het afsteken van vuurwerk. Veel (huis)dieren raken in paniek of gewond en gedurende de jaarwisseling is een sterkverhoogde concentratie van fijnstof in de lucht. Naast directe schade leidt het afsteken van (il)legaal vuurwerk vaak tot een sfeer van wetteloosheid. Met vérstrekkende gevolgen. 

In het hele land wordt er met legaal én illegaal vuurwerk gegooid naar politie, brandweer, ambulance en andere hulpverleners. Zo zijn op meerdere plekken grote groepen politieagenten bekogeld met zwaar vuurwerk. Het aantal politieagenten en hulpverleners dat slachtoffer is geworden van geweld is deze jaarwisseling wéér fors toegenomen. Dit is onacceptabel. 

Femke Halsema, burgemeester Amsterdam: “Ik merk dat steeds meer mensen het onverantwoord vinden om nog langer te wachten met een landelijk vuurwerkverbod. Elke jaarwisseling is het weer raak. Jonge slachtoffers belanden met zwaar letsel in het ziekenhuis en hulpverleners moeten met gevaar voor eigen leven hun moeilijke werk doen. Politieagenten, handhavers, brandweerlieden en ambulancepersoneel verdienen beter. Het uitblijven van een landelijk verbod op consumentenvuurwerk is volgens burgemeesters, artsen en heel veel Nederlanders niet meer uit te leggen.”

Daarom roepen alle ondertekenaars van het Vuurwerkmanifest (w.o. het Oogziekenhuis Rotterdam, het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap, de Dierenbescherming en Artsenfederatie KNMG) én 19 burgemeesters op tot een landelijk totaalverbod op consumentenvuurwerk. Zij hebben hierover op donderdag 15 februari een oproep gestuurd aan de woordvoerders van de Tweede Kamercommissie J&V, I&W en LNV. 

31 december 2023 ligt al even achter ons en velen van u kijken hoogstwaarschijnlijk terug op een fijne avond, een mooi feestje en een gezellige jaarwisseling. Toch kan niet iedereen dit zeggen. Zoals – helaas – ieder jaar het geval is, vonden er met oud & nieuw (en de dagen eromheen) vele ongeregeldheden plaats die resulteerden in letsel, schade en verdriet. Tijdens de jaarwisseling konden hulpverleners hun werk verre van veilig doen, kwamen twee personen om als gevolg van vuurwerk, raakten meerdere mensen een oog kwijt, raakten huisdieren in paniek, kwijt en/of gewond en was er een sterkverhoogde concentratie van fijnstof in de lucht. Naast directe schade leidt het afsteken van vuurwerk, o.a. door de combinatie van vrije verkoop in gemeenten met een lokaal verbod zonder handhaving, tot een sfeer van wetteloosheid met verstrekkende gevolgen. 
 
Precies deze combinatie wakkert over het hele land een gevoel aan dat vuurwerkafstekers ertoe brengt om met legaal én illegaal vuurwerk op politie, brandweer, ambulance en andere hulpverleners te richten. En hoewel de verkoop van illegaal vuurwerk verboden is, stelt de Landelijk Politie jaar in jaar uit dat een verbod op (illegaal) vuurwerk alleen handhaafbaar is als er een landelijk totaalverbod geldt in plaats van lokale verboden in individuele gemeenten. Ondergetekende partijen roepen daarom op tot een landelijk vuurwerkverbod. 
 
Zie voor de complete brief in de bijlage de PDF. Deze brief is op donderdag 15 februari verstuurd aan diverse ministeries. 
 
Namens: 
Oogartsen Tjeerd de Faber en Jan Keunen namens Het Nationale Vuurwerkmanifest – Vuurwerkmanifest (gedragen door ruim 1300 organisaties en 750.000 particulieren) 
Drs. Berthe de Jong, MBA, voorzitter raad van bestuur a.i. – Het Oogziekenhuis Rotterdam 
Oogarts Marit Maatman – Nederlands Oogheelkundig Gezelschap 
Ellen Bien, bestuurder – Dierenbescherming 
René Héman, voorzitter – Artsenfederatie KNMG 
Burgemeester Van ’t Veld – Gemeente Almelo 
Burgemeester Bolsius – Gemeente Amersfoort 
Burgemeester Halsema – Gemeente Amsterdam 
Burgemeester Heerts – Gemeente Apeldoorn 
Burgemeester Marcouch – Gemeente Arnhem 
Burgemeester Van Bijsterveld – Gemeente Delft 
Burgemeester Van Zanen – Gemeente Den Haag 
Burgemeester Verhulst – Gemeente Ede 
Burgemeester Dijsselbloem – Gemeente Eindhoven 
Burgemeester Schuiling – Gemeente Groningen 
Burgemeester Blanksma-Van den Heuvel – Gemeente Helmond 
Burgemeester Van Beukering – Gemeente Nieuwegein 
Burgemeester Bruls – Gemeente Nijmegen 
Burgemeester De Vries – Gemeente Oudewater 
Burgemeester Weterings – Gemeente Tilburg 
Burgemeester Dijksma – Gemeente Utrecht 
Burgemeester Molkenboer – Gemeente Woerden 
Burgemeester Van Domburg – Gemeente IJsselstein 
Burgemeester Bezuijen – Gemeente Zoetermeer

Utrecht, 5 januari 2024 – Tijdens de afgelopen jaarwisseling hebben tenminste 156 mensen oogletsel door vuurwerk opgelopen, een derde heeft blijvend letsel opgelopen en 11 ogen zijn blind geworden. Eén kind onder de twaalf jaar is blind aan één oog door legaal vuurwerk. 50% van de mensen met letsel stak het vuurwerk niet zelf af, maar is geraakt door het vuurwerk van een ander. In vergelijking: vorig jaar hebben de oogartsen 133 mensen behandeld en de cijfers van vandaag zijn slechts de voorlopige cijfers. Onnodig letsel dat voorkomen kan worden door het instellen van een landelijk vuurwerkverbod. Hiermee kan geconcludeerd worden dat het landelijk verbod op consumentenvuurwerk van de twee jaarwisselingen tijdens de coronapandemie werkte én per direct opnieuw ingesteld dient te worden. De beroepsvereniging van oogartsen – het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) – blijft dan ook achter haar standpunt staan dat consumentenvuurwerk gevaarlijk is en definitief verboden dient te worden. Deze jaarwisseling registreerden de oogartsen voor de zestiende keer het totale aantal door vuurwerk veroorzaakte oogletsels. De cijfers van vandaag zijn voorlopige cijfers, de definitieve cijfers worden in maart dit jaar gepresenteerd.     

“Dit jaar hebben weer meer mensen oogletsel door vuurwerk opgelopen: 156 mensen in vergelijking met 133 vorig jaar. Door heel het land zijn inmiddels tenminste 11 mensen aan één oog blind geworden; een kind onder de twaalf jaar is zelfs blind aan één oog door legaal vuurwerk. Dit kan niet de bedoeling zijn van het vieren van Oud en Nieuw. De mensen die blijvend letsel op hebben gelopen, komen de komende jaren nog voor vele afspraken en operaties weer terug in ziekenhuizen door heel Nederland. Dit is levenslang letsel dat we kunnen voorkomen én onnodige verspilling van zorggeld. Vuurwerk in handen van de consument is onveilig en wij blijven dan ook strijden voor een verbod op consumentenvuurwerk. Het is toch te bizar voor woorden dat vele mensen voor de rest van hun leven getraumatiseerd zijn terwijl we dit letsel eenvoudig door een vuurwerkverbod kunnen voorkomen?”, aldus Tjeerd de Faber, oogarts en vuurwerkwoordvoerder van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap.

Legaal vuurwerk te onveilig om afgestoken te worden door de burger

In 2009 hebben de Nederlandse oogartsen de motie aangenomen dat zij het afsteken van vuurwerk door consumenten te risicovol en onveilig vinden. Als alternatief geven de oogartsen het advies om openbare vuurwerk- of droneshows door de lokale gemeentelijke overheden, dorpsverenigingen en ondernemers te laten organiseren. Gezien het duidelijke effect van de twee tijdelijke verboden op consumentenvuurwerk tijdens de jaarwisselingen 2020 / 2021 en 2021 / 2022 zijn alle oogartsen in Nederland van mening dat het gedogen van consumentenvuurwerk absoluut niet verantwoord is en dan ook verboden moet worden.

Vuurwerkmanifest

In 2014 zijn de oogartsen tevens gestart met het vuurwerkmanifest. Inmiddels hebben zich meer dan 750.000 particulieren en organisaties zich zowel bij de online petitie als bij Het Vuurwerkmanifest aangesloten. Het Vuurwerkmanifest kan nog steeds ondertekend worden en blijft online staan tot het consumentenvuurwerkverbod doorgevoerd is: www.vuurwerkmanifest.nl

* Voorlopige cijfers 2024. De definitieve cijfers van de 16e landelijke registratie worden tijdens het NOG-congres op 27 maart 2024 bekend gemaakt.